Опубликовано: 26.05.2020

Насвай
Орто Азия5а Насвай диэн табаах киэнник тар5аммыт сирэ. Российскай сокуонунан насвай наркотикка киирбэт эрээри, киьи этигэр – хааныгар олус буортулаах табаах.
Кэнники сылларга насвай киэн,ник тар5анан эрэр. Наркотик курдук, насвайы боруобалаатахтарына тургэнник ыллараллар. Аата «Нас» диэн уунээйиттэн уэскээбит, билигин бу унээйини туттубаттар. Сурун састаабынан махорка эбэтэр табаах, табаах быыла, оссо атын куустээх дьайыылаах эттиктэр буолаллар. Насвай арааьын кэрунэ элбэх буолар. Састаабыттан корон ташкенскай, ферганскай, онтон да атыттарга араараллар. Тас кэрунэ эмиэ араас буолар: от куэ5э эннээх шариктар, сиэрэй, кугас эннээх кыракый салапаанна кутулла сылдьар бороьуоктар. Сибиэьэй насвай бэдэн от куо5э эннээх зерно курдук буолар. Эргэрбит насвай – харана эннээх быыл курдук буолар. Табаахха эбэтэр махорка5а испиэскэ, верблюд, куурусса саахтарын, уунээйи умайбыт кулун, арыы, сухофрукта, куустээх дьайыылаах эттиктэри, оссо килиэй эбэннэр насвайы онороллор. Бу оноруллубут смесь куьа5ан сытын, амтанын сухофруктанан приправалаан тупсаран биэрэллэр. Састаабын чинчийэн кэрдэхтэрунэ куустээх сулуьуннээх дьааттар (мышьяк, кадмий, ртуть) бааллара бигэргэтиллэр. Анардас бу састаабын кэрэн туран киьи боруобалыа да суохтаах. Саамай насвайынан улуьуйээччилэр оскуола о5олоро, эдэр ыччат буолаллар. Насвайы тар5атар дьон табаа5ы быра5аргытыгар саамай кэмэлээх диэн албыннаан атыылыыллар. О5олор боруобалаан баран кэннэру табахтаа5ар куускэ ыллараллар. Никотин насвай састаабыгар ордук элбэх баар.
Насвайы уос ис оттунэн биьэллэр, онон тургэн ба5айытык хаанынан киьи мэйиитигэр, этигэр-сиинигэр тар5ана охсор. Боруобалаабыт киьи налыс гынар, илиилэригэр, атахтарыгар ин,нэннэн тэьитэ кэйэр курдук буолар, мэйиитэ эргийэр, хара5а ирим-дьирим буолар, эйдэрун сутэриэхтэрин сэп. Бу турук 5-7 мунуутэ сал5анар. Насвайы туттар киьи уоьугар, миилэтигэр дирин, оспот баастар тахсаллар, бу баастар устунан рак ыарыыга кубулуйуохтарын сэп, тиистэрин тас буруэтэ ултуруйэн, кээрэттэн туьэ сылдьар буолар. Насвай хаанынан эккэ – сииннэ тар5анар, ас буьарар уорганнар суьурэн гастрит, язва буолаллар. Араас лиистик корунэ уоскуур.

Дьааттар: ртуть, свинец, кадмий быарга, буоргэ дьайан утуорбэт ыарыыга тириэрдэллэр. Наркотик курдук, киьи мэйиитин суьурдэр. Умнуган, ньиэрбинэй, ээл-дээл, сылайымтыа, бэйэлэрин хонтуруолламмат буолаллар.
Тэрэппуттэр сэрэхтээх, бол5омтолоох буоларгыт наада. Насвайы боруобалыыр о5о сонно тута биллэрбэт, бастакы сибикилэрэ – силлээ да силлээ буолуон сэп, онто от куо5э эбэтэр сиэрэй эн,нэнэр, танаьын сиэбиттэн, суумкатыттан шариктардаах эбэтэр бороьуоктаах кыра пакет кэстээьунэ, айа5ыттан куьаБан сыт кэлиэн сэп. О5о быччын,а убуур, сылайымтыа буолар, элбэхтик тиритэр,уорэ5эр биллэ мэлтуур, эйэ – санаата уларыйар, мэйиитэ эргийиэн, эйун сутэриэн сэп. Итирэр, чэпчиир турук 7 мунуутэ эрэ устата буолар. Онтон киьи тобото ыалдьар, ыараан хаалар, силэ мустар, мэйиитэ эргийэр, сурэ5э элэхсуйэр, айа5ын иьэ аьыйар, эмискэ тиритэр. Куруук боруобалыыр киьи доруобуйата тургэнник айгырыыр.
Наркотик курдук дьайара диэн – киьи тургэнник ылларааьына. Ол курдук, сотору-сотору боруобалыан ба5арар уонна кыайан бырахпат буолааьына. Насвай састаабыгар араас наркотическай веществолары эбиэхтэрин сэп.

Бар дьоммут, чэл, доруобай буолар иьин эйбутун-санаабытын тумуэххэйин. Буортулаах дьаллыктан босхолонуоххайын!

Ньурбатаа5ы Киин балыыьа наркологическай кабинета.